Nghề kiến trúc sư vừa là nghề "kỹ thuật" vừa là nghề "truyền thông" khi cần bán ý tưởng. Những khó khăn được chia thành 5 nhóm chính.
Nhóm I. Khó Khăn Về Đào Tạo và Chuyển Giao Kiến Thức
- Khoảng Cách Giữa Lý Thuyết và Thực Tiễn: Khó khăn lớn nhất đối với kiến trúc sư mới ra trường là sự khác biệt quá lớn giữa kiến thức hàn lâm được học tại trường và những ràng buộc thực tế của công trường, vật liệu, pháp lý và ngân sách.
- Thiếu Kỹ Năng Giao Tiếp và Bán Ý Tưởng: Nghề này đòi hỏi phải là nhà tư vấn kiêm bán hàng. Khó khăn nằm ở chỗ, nhiều kiến trúc sư giỏi về chuyên môn nhưng lại kém kỹ năng giao tiếp và thuyết phục chủ đầu tư (CĐT) về giá trị thiết kế.
- Lối Mòn Tư Duy An Toàn: Dễ bị ảnh hưởng bởi những người đi trước và rơi vào lối mòn tư duy an toàn hoặc phong cách cố định. Điều này cản trở việc tạo ra những góc nhìn mới mẻ và đôi khi khiến công trình thiếu đi sự đột phá cần thiết.
Nhóm II. Khó Khăn Trong Quan Hệ Với Chủ Đầu Tư
- Quản lý Sự Khác Biệt Thế Hệ trong Thiết Kế: Như ví dụ về cà phê Thái 1926, kiến trúc sư phải làm việc với chủ đầu tư có nhiều thế hệ khác nhau, mỗi bên có gu thẩm mỹ và nhu cầu không gian đối lập. Phải trở thành người hòa giải, rất khó để tạo ra một thiết kế vừa làm hài lòng người lớn tuổi vừa đáp ứng người trẻ.
- Mất Kiểm Soát Chuyên Môn Do Thỏa Hiệp: Vì áp lực giữ hợp đồng hoặc vì sự khác biệt lớn về quan điểm, thường phải thỏa hiệp quá mức, khiến sản phẩm cuối cùng mất đi sự chặt chẽ về mặt hình khối và công năng ban đầu.
- Vấn đề Thù Lao Trí Tuệ và Trách Nhiệm: Khó khăn về mặt kinh tế khi thù lao thiết kế không tương xứng với công sức bỏ ra, đặc biệt trong giai đoạn làm ý tưởng . Việc KTS phải chịu trách nhiệm pháp lý lớn nhưng thù lao thấp tạo ra sự mất cân bằng.
Nhóm III. Khó Khăn Trong Truyền Thông và Định Vị Thương Hiệu
Trong thời đại kỹ thuật số, không chỉ thiết kế công trình mà còn phải thiết kế thương hiệu cá nhân của mình, đây là một thách thức mới.
- Thách Thức Trong Việc Tạo Nội Dung Chuyên Môn Hóa: Theo xu hướng chung, cần phải xây dựng chuyên môn để tạo uy tín (tương tự như lời khuyên về chuyên môn giúp nội dung có giá trị). Tuy nhiên, việc biến kiến thức kỹ thuật khô khan thành nội dung hấp dẫn (như video giải thích, bài viết chuyên sâu) là một rào cản lớn.
- Sự Cạnh Tranh Về Hình Ảnh: Giống như các lĩnh vực khác, phải cạnh tranh với vô số hình ảnh công trình trên mạng. Khó khăn là làm sao để sản phẩm của mình nổi bật thay vì bị trôi đi, đòi hỏi phải đầu tư vào chất lượng hình ảnh và cách kể chuyện đằng sau thiết kế.
- Thiếu Tính Nhất Quán Khi Truyền Thông: Việc tạo dấu ấn thương hiệu nhất quán qua các kênh (website, mạng xã hội) rất khó khăn, vì phải liên tục thay đổi phong cách để phù hợp với từng dự án cụ thể, dẫn đến việc thương hiệu cá nhân bị phân mảnh.
Nhóm IV. Khó Khăn Trong Quản Lý Tài Chính và Hành Chính
Nghề kiến trúc khi hành nghề tư vấn độc lập hoặc quản lý studio đối mặt với gánh nặng kinh doanh.
- Áp Lực Cạnh Tranh Giá và Thương Hiệu Ngoại: Phải cạnh tranh gay gắt về giá dịch vụ với các đối tác trong nước, hoặc cạnh tranh về thương hiệu với các công ty kiến trúc quốc tế lớn, những người thường được ưu tiên trong các dự án lớn.
- Ràng Buộc Pháp Lý và Hạng Mức Hành Nghề: Để được phép phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật, KTS/Văn phòng phải có hạng năng lực phù hợp (ví dụ: hạng 1, hạng 2). Việc không đủ hạng buộc phải liên danh hoặc chuyển giao hồ sơ, làm mất đi quyền kiểm soát toàn bộ quá trình thiết kế.
- Rủi Ro Pháp Lý và Thi Công Không Đúng Thiết Kế: Phải chịu trách nhiệm pháp lý cao nhất cho công trình, nhưng lại ít kiểm soát được quá trình thi công thực tế trên công trường (do thợ thi công, nhà thầu thay đổi giải pháp vì lý do kinh tế hoặc tiến độ).
Nhóm V. Khó Khăn Về Đạo Đức Nghề Nghiệp và Tính Bền Vững
Trách nhiệm vượt xa ranh giới của một công trình đơn lẻ.
- Đảm Bảo Tính Bền Vững Trong Thực Thi: Có thể thiết kế công trình xanh, nhưng việc giám sát để nó được thi công xanh lại là một câu chuyện khác. Sự thiếu trách nhiệm hoặc thiếu hiểu biết của các bên thi công có thể hủy hoại các giải pháp bền vững đã được tính toán kỹ lưỡng.
- Áp Lực Thiết Kế "Theo Phong Trào" : Để duy trì tính thời sự và thu hút khách hàng, dễ bị cuốn vào các trào lưu kiến trúc (ví dụ: tối giản, bê tông trần đang hot). Điều này làm giảm khả năng tạo ra những không gian có giá trị vượt thời gian và phù hợp với bối cảnh văn hóa địa phương.
- Sự Hạn Chế Trong Việc Đóng Góp Lớn Hơn Cho Xã Hội: Nếu không tìm thấy niềm vui và sự trách nhiệm trong việc tạo ra những không gian tốt đẹp hơn, KTS có thể cảm thấy bế tắc. Khó khăn nằm ở việc không phải lúc nào cũng có cơ hội tham gia vào các dự án công cộng lớn, thay vào đó phải vật lộn với những dự án nhỏ lẻ, thương mại hóa, nơi giá trị cộng đồng bị lu mờ.
Để vượt qua những khó khăn này
- Tập trung vào "Giá Trị Cốt Lõi": Thay vì chỉ khoe phối cảnh đẹp, hãy sử dụng kỹ năng kể chuyện để truyền tải giá trị thực mà không gian mang lại cho người sử dụng.
- Xây dựng Uy Tín : Tận dụng các kênh truyền thông để chia sẻ những góc nhìn chuyên môn độc đáo hoặc những bài học thực chiến, giúp củng cố niềm tin của khách hàng ngay cả trước khi họ ký hợp đồng.
