Trong lĩnh vực việc làm xây dựng, đặc biệt là chuyên ngành Quản lý chi phí – QS, rất nhiều anh em ngành xây dựng sau vài năm đi làm vẫn loay hoay ở những vị trí thấp, thu nhập không cải thiện, cơ hội tăng lương – thăng chức thì chậm hơn mong đợi. Không phải vì nghề QS không có đất phát triển, mà là vì có những “chốt chặn” mà đa số kỹ sư trẻ đều vấp phải. Bài viết này tổng hợp lại 5 nguyên nhân lớn nhất khiến kỹ sư QS khó thăng tiến, đồng thời phân tích rõ cách để vượt qua từng rào cản.
1. Không hiểu rõ QS thực sự làm những gì
Nhiều sinh viên mới ra trường hoặc thậm chí đã đi làm một thời gian nhưng vẫn mơ hồ về công việc của QS. Nói đơn giản, bản chất của QS xoay quanh đúng ba yếu tố cốt lõi:
- Khối lượng
- Đơn giá
- Thành tiền
Mọi công việc của QS – từ bóc tách, lập giá, hồ sơ thanh quyết toán đến kiểm soát chi phí – đều xuất phát từ ba yếu tố này.
Trong giai đoạn đầu, kỹ sư mới tốt nghiệp thường được giao việc bóc tách khối lượng, vì đây là công việc bắt buộc để làm quen bản vẽ, hiểu cấu tạo công trình, và nắm các nguyên tắc kỹ thuật cơ bản.
Tuy nhiên, nhiều bạn lại muốn “nhảy cóc”, muốn làm ngay lập giá, làm đấu thầu, quản lý dòng tiền – nhưng điều này không khả thi. Khi chưa từng va chạm hiện trường, chưa kiểm chứng biện pháp thi công, chưa biết vật liệu thực tế, thì không thể bóc khối lượng chính xác chứ đừng nói lập giá.
QS muốn phát triển nhanh thì phải bắt đầu từ khối lượng, vì đó là nền tảng của mọi bước tiếp theo.
2. Thiếu kỹ năng công cụ: AutoCAD – Excel – kỹ năng văn phòng
Một trong những thực tế đau lòng nhất trong các buổi phỏng vấn QS junior là: Rất nhiều bạn không thành thạo Excel và AutoCAD – hai công cụ được xem là “vũ khí bắt buộc” của QS.
Excel dùng cho:
- Bóc tách và tổng hợp khối lượng
- Lập bảng giá
- Theo dõi dòng tiền
- Quản lý vật tư, hồ sơ, khối lượng phát sinh
AutoCAD dùng cho:
- Đọc bản vẽ
- Kiểm tra kích thước
- Xác định phạm vi bóc tách
Tuy nhiên, nhiều sinh viên chỉ học cho có, học theo video rời rạc trên YouTube, hoặc học theo đồ án nhưng không dùng vào thực tế. Đến khi đi làm mới phát hiện mình thiếu nền tảng.
Một dấu hiệu điển hình:
- Nếu phải nhờ đồng nghiệp sửa file Excel, căn chỉnh bảng, làm hàm cơ bản, hoặc không biết cách bóc kích thước trên CAD → nghĩa là chưa thành thạo.
- QS muốn có thu nhập tốt, xin được việc ở công ty lớn, hay muốn nhảy việc với mức lương cao… thì bắt buộc phải mạnh về Excel + CAD.
Đây là rào cản khiến nhiều kỹ sư dù chăm chỉ nhưng vẫn không thăng tiến.
3. Không nắm quy trình thi công – biện pháp thi công
- QS làm trong văn phòng nhưng chỉ ngồi bàn giấy thì không bao giờ giỏi. Vì sao?
- Vì bóc tách khối lượng dựa vào biện pháp thi công. Không hiểu thi công → bóc sai → lập giá sai → hồ sơ bị trả về → chất lượng công việc thấp.
Ví dụ điển hình: Chống thấm đáy hầm: Nhiều bạn mới đi làm thường tính toàn bộ diện tích bao quanh, trong khi thực tế chỉ chống thấm phần đáy và mặt bê tông lót, còn đài – giằng móng không chống thấm như vậy.
Lý do sai?
→ Không nắm biện pháp thi công.
→ Không phân biệt được đâu là phần thực tế cần chống thấm và đâu là phần không.
QS giỏi là người hiểu:
- Thi công diễn ra thế nào từ móng → thân → hoàn thiện
- Vật tư vào công trường ra sao
- Công tác nào làm trước, công tác nào làm sau
- Khối lượng thực tế phát sinh như thế nào
Không có kinh nghiệm công trường thì phải học qua khóa thực chiến hoặc mô phỏng quy trình thi công. Không hiểu thi công thì không bao giờ làm QS chuẩn được.
4. Không hiểu vật liệu thực tế – đặc biệt là vật liệu hoàn thiện
Một rào cản phổ biến khác là thiếu kiến thức vật liệu. QS có thể biết bê tông, vữa, thép… nhưng khi chuyển sang phần hoàn thiện thì dễ sai khối lượng, sai đơn giá, sai biện pháp.
Ví dụ cực phổ biến: Tính sơn cho trần thạch cao
Nhiều kỹ sư mới ra trường tính sơn toàn bộ trần thạch cao, nhưng thực tế:
- Trần khung chìm → phải sơn tại công trường
- Trần khung nổi → tấm thạch cao đã hoàn thiện từ nhà máy, KHÔNG sơn tại công trường
Nếu không phân biệt được vật liệu → bóc sai → lập giá sai → thầu lỗ hoặc hồ sơ bị bác.
Không hiểu vật liệu → không thể lập giá chính xác → bị đánh giá thấp trong công việc.
5. Nhầm lẫn giữa “lập dự toán” và “lập giá thực chiến”
Đây là lỗi mà nhiều kỹ sư 5–10 năm kinh nghiệm vẫn gặp. Hai khái niệm này hoàn toàn khác nhau nhưng nhiều người lại dùng lẫn lộn.
- Lập dự toán
- Dùng cho giai đoạn chuẩn bị đầu tư
- Mục đích: xác định chi phí tổng thể trước khi thi công
- Đơn giá theo định mức nhà nước, công bố giá của địa phương
- Đơn giá tổng hợp: VL + NC + M + chi phí chung + dự phòng… (gộp vào một đơn giá)
Lập giá thực chiến
- Dùng cho đấu thầu và thi công thực tế
- Giá phải theo thị trường, theo nhà cung cấp tại thời điểm làm
- Thường tách riêng:
- Chi phí trực tiếp
- Chi phí chung
- Lợi nhuận
- Các chi phí đặc thù từng công trình
Nhiều QS làm thi công nhưng vẫn nói “lập dự toán” – đây là cách hiểu sai. Trong thi công phải gọi đúng là lập giá. Không phân biệt được hai loại giá → sai phương pháp → sai hồ sơ → mất cơ hội thăng tiến.
Xem thêm: việc làm kỹ sư QS
Nguồn : tổng hợp kiến thức ngành xây dựng
